Bài 19 – Đề văn nghị luận và việc lập dàn ý cho bài văn nghị luận

Bài 19 – Đề văn nghị luận và việc lập dàn ý cho bài văn nghị luận

Hướng dẫn

I. Tìm hiểu đề văn nghị luận

1. Nội dung và tính chất của đề văn nghị luận

Đọc các đề đã cho trả lời các câu hỏi:

a) Các đề văn trên có thể xem là đề bài, là đầu đề của văn bản, có thể dùng làm đề bài cho bài văn sắp viết.

b) Ta có thể nhận ra các đề trên là đề văn nghị luận vì mỗi đề nêu ra một vấn đề và đòi hỏi người viết phải dùng lí lẽ để bàn bạc, để bày tỏ ý kiến của mình.

c) Tính chất của đề văn rất có ý nghĩa đối với việc làm văn: Nó đòi hỏi người viết phải biết vận dụng một phương pháp thích hợp để giải quyết vấn đề.

2. Tìm hiểu đề văn nghị luận

a) Tìm hiểu đề văn Chớ nên tự phụ

– Đề nêu lên một nét xấu trong tính cách của con người và khuyên người ta nên từ bỏ nét xấu đó.

– Đối tượng và phạm vi nghị luận ở đây là bàn về tính tự phụ, nêu rõ các tác hại của nó và nhắc nhở mọi người từ bỏ nó.

– Khuynh hướng tư tuởng của đề là phủ định tính tự phụ.

– Đề này đòi người viết phải giải thích rõ tính tự phụ là như thế nào, nêu rõ những biểu hiện và các tác hại của nó, khẳng định ý kiến phải từ bỏ nó để có một lối sống tốt đẹp, được mọi người yêu mến.

II. Lập dàn ý cho bài văn nghị luận

(Xem SGK Ngữ văn 7 tập hai trang 22)

Ghi nhớ:

• Đề bài văn nghị luận bao giờ cũng nêu ra một vấn đề để bàn bạc và đòi hỏi người viết bày tỏ ý kiến của mình đối với vấn đề đó. Tính chất của đề như ngợi ca, phân tích, khuyên nhủ, phản bác… đòi hỏi học sinh phải vận dụng các phương pháp phù hợp.
• Yêu cầu của việc tìm hiểu đề là xác định đúng vấn đề, phạm vi, tính chất của bài nghị luận để làm bài khỏi sai lệch.
• Lập dàn ý cho bài nghị luận và xác lập luận điểm, cụ thể hóa luận điểm chính thành các luận điểm phụ, tìm luận cứ và các lập luận cho bài văn.

III. Luyện tập

Hãy tìm hiểu đề và lập dàn ý cho đề bài văn nghị luận: Sách là người bạn lớn của con người.

* Tìm hiểu đề

Đề văn này nêu ra vấn đề: Việc đọc sách trong cuộc sống con người.

Đối tượng và phạm vi nghị luận ở đây là sách và giá trị của sách, một món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống con người.

Khuynh hướng của đề là khẳng định việc đọc sách là hết sức cần thiết.

Đề này đòi hỏi người viết phải biết vận dụng lí lẽ để bàn luận về giá trị của sách, phải biết vận dụng nhiều dẫn chứng thực tế minh họa cho lợi ích mà việc đọc sách đem lại.

* Lập dàn ý cho đề bài

1. Xác lập luận điểm: Đề bài này thể hiện một tư tưởng, một thái độ đối với việc đọc sách.

Chúng ta khẳng định việc đọc sách là tốt, là cần thiết.

2. Tìm luận cứ: Để lập luận cho luận điểm: “cần đọc sách” ta có thể đưa ra và giải quyết các ý sau:

– Sách là kết tinh của trí tuệ nhân loại;

– Sách là một kho tàng tri thức phong phú gần như vô tận, đọc cả đời người không hết;

– Sách đem lại rất nhiều lợi ích. Nó bổ sung cho trí tuệ của mỗi người. Nó làm cho cuộc sống của một người được nhân lên nhiều lần. Nó giúp con người học tập và ngày càng hiểu biết để tham gia vào quá trình sáng tạo của nhân loại;

– Sách giúp cho con người có cách sống cao đẹp hơn, có vốn ngôn ngữ giàu có hơn;

– Sách giúp cho con người thấy yêu đời hơn, ham sống hơn.

Sách cũng giúp cho con người hiểu biết sâu sắc về xã hội với những nỗi đau cũng như mọi niềm vui của con người…

3. Xây dựng lập luận: Nên bắt đầu từ việc nêu lên lợi ích của việc đọc sách rồi đi đến kết luận mỗi người đều phải cố gắng đọc sách và coi sách là người bạn lớn của con người.

Mai Thu