Bài 5 – Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà)

Bài 5 – Sông núi nước Nam (Nam quốc sơn hà)

Hướng dẫn

ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1. Nguyên văn bài Nam quốc sơn hà là bài thơ chữ Hán được làm theo thể thất ngôn tứ tuyệt Đường luật (bốn câu, mỗi câu bảy chữ, vần ở chữ cuối câu 1, câu 2 và câu 3).

2. Sông núi nước Nam được coi như là bản Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên của nước ta viết bằng thơ. Tuyên ngôn Độc lập là lời tuyên bố về chủ quyền của một đất nước và khẳng định không một thế lực nào được xâm phạm. Nội dung Tuyên ngôn Độc lập gồm có hai ý:

– Khẳng định chủ quyền, nước Nam là của người Nam (hai câu đầu).

– Kẻ thù không được xâm phạm (hai câu sau).

3. Sông núi nước Nam là một bài thơ thiên về sự biểu ý (bày tỏ ý kiến). Bố cục có thể phân làm hai phần: hai câu đầu, khẳng định chủ quyền; hai câu sau, kiên quyết bảo vệ chủ quyền. Bố cục như thế rất rõ ràng và chặt chẽ, lời nói chắc nịch dứt khoát theo mạch ý hết sức tự nhiên: có chủ quyền và bảo vệ chủ quyền.

4. Sông núi nước Nam là một bài thơ, cho nên, tuy thiên về sự biểu ý, nó vẫn có biểu cảm (bày tỏ, cảm xúc) ẩn kín vào bên trong ý tưởng. Vì tác giả không bộc lộ cảm xúc một cách trực tiếp. Người đọc phải nghiền ngẫm mới thấy cảm xúc yêu nước mãnh liệt thể hiện trong đó.

5. Qua các cụm từ: “tiệt nhiên”, “định phận tại thiên thư’, “hành khan thủ bại hư",, ta thấy giọng điệu bài thơ thể hiện khí phách anh hùng, tinh thần bất khuất của dân tộc.

LUYỆN TẬP

1. Sở dĩ không nói “Nam nhân cư’, mà nói “Nam đế cư’, vì nói “Nam đế” là một cách khẳng định đất nước có sông núi bờ cõi riêng, đất nước có chủ quyền. Không có chủ quyền thì không thể có “đế” được. Hơn nữa, xưa kia các vua Tàu chỉ xem nước họ là nước lớn và tự xưng là “đế” còn nước Nam ta cũng như các nước chư hầu chỉ là các nước nhỏ, vua chỉ được gọi là “vương”, vì thế nói “Nam đế” là một cách xem nước ta cũng ngang hàng, cũng có chủ quyền như nước Tàu vậy.

2. Học thuộc lòng bài thơ Sông núi nước Nam (phiên âm và bản dịch thơ).

Mai Thu