Bài 7 – Sau phút chia li (trích Chinh phụ ngâm khúc)
Bài 7 – Sau phút chia li (trích Chinh phụ ngâm khúc)
Hướng dẫn
ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1. Đoạn thơ dịch được trích viết theo thể song thất lục bát, gồm hai câu bảy chữ (song thất) tiếp đến hai câu sáu – tám (lục bát). Bốn câu thành một khổ, số lượng khổ thơ không hạn định. Chữ cuối câu bảy trên vần với chữ thứ năm câu bảy dưới, đều vần trắc. Chữ cuối câu bảy dưới vần với chữ cuối câu sáu, đều vần bằng. Chữ cuối câu sáu vần với chữ thứ sáu câu tám, đều vần bằng. Chữ cuối câu tám lại vần với chữ thứ năm câu bảy trên của khổ sau, cũng vần bằng.
2. Nỗi sầu chia li của người vợ được gợi tả bằng cách nói tương phản, đốì nghĩa Chàng thì đi… Thiếp thì về… cho thấy thực trạng chia li cách biệt, chàng thì đi vào chốn xa xôi vất vả, thiếp thì về với cảnh cô đơn vò võ. Sự chia li cách biệt đó và nỗi sầu nặng tưởng như đã phủ lên màu biếc của trời mây, trải vào màu xanh của núi ngàn. Hình ảnh mây biếc, núi xanh đã góp phần gợi lên cái độ mênh mông, cái tầm vũ trụ của nỗi sầu chia li.
3. Bốn câu ở khổ thơ thứ hai, nỗi sầu chia li được gợi tả thêm cũng bằng cách nói tương phản, đối nghĩa Chàng còn ngoảnh lại, Thiếp hãy trông sang, lại thêm hình thức điệp từ và đảo vị trí của hai địa danh Hàm Dương, Tiêu Tương. Cách gợi tả như thế nào làm cho nỗi sầu như tăng thêm, nỗi nhớ nhung như xót xa hơn.
4. Qua bốn câu khổ cuối, nỗi sầu đó còn được tiếp tục gợi tà và nâng lên bằng cách nói đổì nghĩa, điệp từ điệp ý (cùng, thấy, ngàn dâu, xanh xanh, xanh ngắt, cùng trông…). Cách gọi đó, nỗi sầu được lột tả tới độ oái oăm, nghịch chướng. Sự xa cách đã tới độ mất hút vào ngàn dâu xanh ngắt, vào sự mênh mông thăm thẳm của trời đất. Và câu thơ mang hình thức nghi vấn cuối cùng “Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?” đã cho thấy nỗi sầu của người chinh phụ lên đến trạng thái cực điểm.
5. Các kiểu điệp ngữ trong đoạn thơ (tham khảo phần trả lời các câu hỏi trước).
6. Bằng nghệ thuật vô cùng điêu luyện, đặc biệt là nghệ thuật dùng điệp ngữ rất mực tài tình, đoạn ngâm khúc đã thể hiện được cái cảm xúc chủ đạo là nỗi sầu chia li của người chinh phụ sau lúc tiễn đưa chồng ra trận. Giọng điệu của đoạn ngâm khúc là sự tố cáo chiến tranh phi nghĩa và niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ.
Mai Thu
Văn mẫu tổng hợp 
