Bức tranh của em gái tôi

Bức tranh của em gái tôi

Hướng dẫn

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

1. Tóm tắt truyện

Kiều Phương là cô bé hay lục lọi đồ vật và bôi bẩn mặt mình. Hoá ra em tự chế màu vẽ và vẽ rất đẹp.

Người anh khi phát hiện ra em có tài năng thì ghen tị và mặc cảm, tình cảm với em gái không thân như trước.

Nhờ đi xem bức tranh giải nhất của em gái, người anh nhận ra tấm lòng nhân hậu của em đồng thời cũng nhận ra những hạn chế, thiếu sót của mình.

2. Qua câu chuyện người anh và người em gái có tài hội hoạ, tác giả nêu lên vấn đề thái độ, cách ứng xử trước thành công hay tài năng của người khác, đồng thời cũng đặt ra vấn đề thái độ, cách ứng xử của người có tài năng với những người xung quanh.

Truyện đã miêu tả khá tinh tế tâm lí nhân vật từ lời kể ngôi thứ nhất của nhân vật người anh.

II. HƯỚNG DẪN ĐỌC – HlỂU VĂN BẢN

1. Dựa vào phần tóm tắt truyện, em hãy kể lại câu chuyện. Có thể kể chi tiết hơn. Ví dụ:

Kiều Phương là cô bé hay lục lọi đồ vật và bôi bẩn mặt mình. Người anh trai đặt biệt hiệu cho cô bé là Mèo. Nhờ bé Quỳnh mà chú Tiến Lê – hoạ sĩ – phát hiện ra Kiều Phương có tài năng hội hoạ. Cả nhà đều vui mừng.

2. a) Nhân vật trong truyện gồm có người anh, Kiều Phương, bố mẹ của hai anh em, bé Quỳnh, chú Tiến Lê. Nhân vật được nói đến nhiều nhất là người anh và Kiều Phương. Có thể khẳng định cả hai đều là nhân vật chính của truyện. Tuy nhiên, nhân vật người anh là nhân vật mà tác giả muốn thể hiện chủ đề: thái độ và cách ứng xử trước tài năng và thành công của người khác. Nhân vật người anh là nhân vật quan trọng nhất trong câu chuyện.

b) Truyện được kể theo lời của nhân vật người anh. Cách kể này có tác dụng: tạo ra sự gần gũi về tâm lí của nhân vật người anh và Kiều Phương. Mặt khác nó giúp cho nhân vật kể chuyện tự soi xét, đánh giá những tình cảm, ý nghĩ của mình, bộc lộ một cách chân thành những ý nghĩ thầm kín.

3. a) Diễn biến của tâm trạng người anh qua các thời điểm:

– Từ trước cho đến khi thấy em tự chế màu vẽ: Người anh tỏ ra người lớn, đặt tên em là Mèo, cho việc chế màu vẽ là chuyện trẻ con.

– Khi tài năng hội hoạ của em được phát hiện thì anh có mặc cảm thua kém và ghen tị. Việc lén xem những bức tranh của em vẽ và trút tiếng thở dài chứng tỏ người anh nhận ra tài năng của em và sự kém cỏi của mình.

– Khi đứng trước bức tranh được giải của em thì người anh ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.

b) Người anh khi biết em gái có tài hội hoạ đã không thể thân với em gái như trước kia được vì mấy lí do sau:

– Anh cảm thấy mình bất tài, thua kém em.

– Anh cảm thấy mọi người chỉ chú ý đến em gái, còn mình thì bị đẩy ra ngoài.

– Anh cảm thấy ghen tị với em.

Vì những lí do đó mà người anh thường “gắt um lên”, “khó chịu” hay quát mắng em. Và những điều này lại làm cho người anh thêm xa lánh em.

c) Tâm trạng của người anh đứng trước bức tranh “Anh trai tôi”: Thoạt tiên ngỡ ngàng vì anh không ngờ anh chàng hay cáu gắt với em, ghen tị với em lại là người mà em vẫn quý mến và, chọn để vẽ. Anh còn ngỡ ngàng vì người em đã vẽ anh rất đẹp, một con người hoàn hảo, mơ mộng, suy tư, chứ không phải là người anh hay cáu gắt, mắng mỏ, ghen tị.

Người anh tự hào, hãnh diện vì anh được thể hiện rất đẹp, được nhiều người chiêm ngưỡng. Cũng có phần hãnh diện vì đứa em gái có tài.

Sau đó người anh xấu hổ: Anh xấu hổ vì đã cư xử không đúng với em gái. Anh xấu hổ vì con người thật của anh không xứng đáng với người ở trong tranh.

4. Đoạn kết của truyện, người anh muốn khóc và không thể thốt ra những suy nghĩ trong đầu: “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy”. Đoạn kết này cho thấy người anh đã nhận ra những điều không phải của mình. Anh thừa nhận anh chưa được đẹp như người ở trong tranh. Và điều quan trọng hơn, anh đã nhận ra tâm hồn và lòng nhân hậu của em gái. Trước đó chỉ là sự ghen tị, xa lánh, thì giờ đây, anh đã nhận ra được vẻ đẹp tâm hồn và sự nhân hậu của người em.

Nhân vật người anh đã vượt lên chính mình, thấy sự kém cỏi trong nhân cách của mình và thừa nhận sự nhân hâu, tốt đẹp của người khác. Đó là một sự giác ngộ lớn. Nhân vật người anh do đó giành được cảm tình của mọi người.

5. Nhân vật Kiều Phương là một cô bé hồn nhiên. Phương tự chế màu vẽ, ham học vẽ. Cái tên Mèo (lem nhem, xấu xí) do người anh đặt không hề làm cho Phương mếch lòng. Khi được phát hiện có tài năng hội hoạ, Phương vẫn đối xử bình thường với mọi người. Người anh dù xét nét, gắt um lên, nhưng Phương vẫn yêu quý anh, vẫn chọn anh làm đối tượng vẽ tranh vì anh là “thân thuộc nhất”. Kiểu Phương là người độ lượng và nhân hậu. Và sự nhân hậu đó đã làm cho người anh có cái nhìn đúng hơn về mình và mọi người.

III. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP

1. Muốn viết đoạn văn này cần chú ý về việc thuật lại tâm trạng của người anh (từ lời nhân vật người anh) hay từ lời một nhân vật khác. Trong khi thuật lại tâm trạng, có thể thêm bớt các chi tiết, đưa thêm những lời nhận xét, đánh giá. Cần đảm bảo được những nét chính “Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ”.

2. Đây chỉ là tình huống có tính giả định. Em hãy xác định xem nên chọn lớp học hay gia đình. Sau khi chọn xong, sẽ hình dung mối quan hệ của các thành viên khác với người đạt thành tích xuất sắc.

Ví dụ: Nếu là lớp học thì khi được bầu làm lớp trưởng, lớp phó, tổ trưởng, bên cạnh các bạn ủng hộ, có ai ganh tị không? Hãy tả lại thái độ của từng thành viên trong tình huống giả định đó.

Mai Thu