Bài 21 – Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten (trích)

Bài 21 – Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten (trích)

Hướng dẫn

I. ĐÔI NÉT VỀ TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

Hi-pô-lít Ten (Hippolyte Taine) (1828 – 1893): Là nhà nghiên cứu văn học người Pháp. Ông còn là triết gia, nhà sử học, viện sĩ Viện hàn lâm Pháp.

La phông-ten và thơ ngụ ngôn của ông (La Fontaine et sesfalles) là một công trình nghiên cứu văn học nổi tiếng của Hi-pô-lít Ten được xuất bản lần đầu năm 1853 và sau đó được tái bản lại nhiều lần. Công trình này gồm 3 phần, mỗi phần được chia thành nhiều chương. Văn bản trích giảng được trích từ chương II, phần thứ hai.

Đây là một bài nghị luận văn chương. Nghị luận vãn chương là nghị luận liên quan đến một tác phẩm vãn chương mà ở đây chính là bài thơ ngụ ngôn Chó sói và cừu (Tú Mỡ dịch là Chó sói và Chiên con).

Tác giả dùng biện pháp so sánh hai hình tượng con cừu và con chó sói của La Phông-ten với những dòng nhà khoa học Buy-phông viết về hai con vật này với mục đích là làm nổi bật đặc trưng của sáng tác nghệ thuật.

II. GỢl Ý ĐỌC HIỂU

1.Xác định bố cục

a) Bài nghị luận văn chương này gồm có hai phần:

– Từ Giọng chú cừu non tội nghiệp đến và tốt bụng như thế: Hình tượng Cừu trong thơ La Phông-ten;

– Phần còn lại: Hình tượng Chó sói trong thơ La Phông-ten.

b) Để nhằm làm nổi bật các hình tượng con cừu và chó sói trong thơ La Phông-ten, trong cả hai đoạn trên, tác giả đều dẫn ra những dòng viết về chúng của nhà khoa học Buy-phông. Trong cả hai phần, mạch nghị luận nhìn chung đều giống nhau nghĩa là đều theo trật tự ba phần: dưới ngòi bút của La Phông-ten – dưới ngòi bút của Buy-phông – dưới ngòi bút của La Phông-ten. Riêng trong phần một, hình ảnh con cừu trong thơ La Phông-ten được nhà văn thể hiện qua một đoạn thơ cụ thể. Cách viết ấy làm cho bài văn đã trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.

2. Nhà khoa học Buy-phông nhận xét về loài cừu, loài chó sói, con cừu nói chung, con chó sói nói chung từ quan điểm khoa học bằng ngòi bút chính xác, khách quan nêu lên những đặc tính cơ bản của chúng. Theo ông, con cừu là ngu ngốc và sợ sệt còn con sói đó là trộm cướp nhưng khốn khổ và bất hạnh.

Nhà khoa học Buy-phông không nói đến tình cảm mẫu tử thân thương của cừu cũng như nỗi bất hạnh của loài chó sói bởi vì đó không phải là những đặc tính tiêu biểu của chúng, không phải là nét cơ bản của chúng ở mọi lúc, mọi nơi.

3. Để xây dựng hình tượng con cừu trong bài Chó sói và cừu non, nhà thơ La Phông-ten đã lựa chọn một con cừu cụ thể, một chú cừu non bé bỏng và đặt chú vào một hoàn cảnh đặc biệt: đối mặt với chó sói bên một dòng suôi. Chính hoàn cảnh này đã làm nổi bật được tính chất hiền lành, nhút nhát cũng là một đặc điểm tiêu biểu của loài cừu.

Do đặc trưng của thể loại sáng tác ngụ ngôn và tâm hồn phóng khoáng của mình, La Phông-ten đã nhân cách hóa con cừu. Nhà thơ miêu tả cả chó sói và cừu cũng suy nghĩ, nói năng hành động như những con người cụ thể.

4. Như đã nói, con chó sói trong bài cụ thể Chó sói và cừu non là một con chó sói cụ thể. Nhà thơ La Phông-ten đã chọn một con chó sói không kiếm nổi miếng ãn, phải chịu đói meo gầy giơ xương đi tìm mồi. Đây là khía cạnh đáng cười (hài kịch của sự ngu ngốc). Ngoài ra nó còn là một kẻ đáng ghét. Nó làm hại đến kẻ khác. Nó muôn ăn thịt cừu non nhưng che đậy tâm địa xâ’u xa của mình, tìm cớ bắt tội để gọi là “trừng phạt” chú cừu non tội nghiệp. Đây chính là bi kịch của sự độc ác. Ớ con chó sói, chỉ phần nào có thể xem là đáng cười, còn chủ yếu lại là đáng ghét.

Trong thơ ngụ ngôn của La Phông-ten, khá nhiều bài có nhân vật chó sói: Chó sói và chó nhà, Chó sói và Cò, Chó sói trở thành gã chãn cừu…

Nhận xét của Ten về hình tượng chó sói là bao quát cả các bài trên nên hoàn toàn đúng. Riêng ở bài này, như đã nói, chó chỉ phần nào có thể xem là đáng cười còn chủ yếu lại là đáng ghét.

Ghi nhớ: Bằng cách so sánh hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn La Phông-ten với những dòng viết về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy-phông, H.Ten nêu bật dặc trứng của sáng tác nghệ thuật là in đậm dấu ấn cách nhìn, cách nghĩ riêng của nhà văn.

Mai Thu