Lập dàn ý bài văn nghị luận

Lập dàn ý bài văn nghị luận

Hướng dẫn

I. Tác dụng của việc lập dàn ý

Giúp cho người viết bao quát được những nội dung chủ yếu, những luận điểm, luận cứ… nhờ đó tránh được tình trạng lạc đề hay lặp ý.

II. Cách lập dàn ý bài văn nghị luận

1. Tìm ý cho bài văn

a. Xác định luận đề.

b. Xác định các luận điểm.

c. Tìm luận cứ cho các luận điểm.

2. Lập dàn ý

a. Mở bài

b. Thân bài

c. Kết luận

LUYỆN TẬP

Bài tập 1

a. Cần bổ sung một số điểm còn thiếu:

– Đức và tài có quan hệ gắn bó không rời trong mỗi cá nhân.

– Cần phải thường xuyên tu dưỡng rèn luyện phấn đấu để trở thành con người toàn diện có cả tài lẫn đức.

b. Lập dàn ý cho bài viết.

Mở bài:

– Đặt vấn đề nêu lên lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

– Định hướng tư tưởng của bài viết.

Thân bài:

– Giải thích làm rõ nghĩa câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

– Lời dạy của Bác có ý nghĩa sâu sắc đối với việc rèn luyện tu dưỡng phấn đấu của từng con người.

Kết bài:

Cần phải thường xuyên rèn luyện phấn đấu để trở thành con người toàn diện có cả tài lẫn đức.

Bài tập 2

Trong lớp em, có một số bạn gặp khó khăn trong đời sống nên chểnh mảng học tập. Các bạn đó thường mượn câu tục ngữ “Cái khó bó cái khôn” để tự biện hộ.

Nếu như mở một cuộc tranh luận trong lớp, em sẽ phát biểu ý kiến như thế nào về câu tục ngữ trên?

I. Tìm hiểu đề bài

1. Thể loại: Bình luận.

2. Nội dung: Suy nghĩ của em về mối quan hệ giữa hoàn cảnh khách quan và chủ quan. Có đúng là khó khăn trong cuộc sống trói buộc được khả năng con người không?

3. Tư liệu: Lấy dẫn chứng thực tế cuộc sống làm cơ sở cho nội dung trình bày.

4. Lưu ý: Trước khi đi vào bình luận nên xác định ý nghĩa của câu tục ngữ.

II. Dàn bài

A. Đặt vấn đề

– Những khó khăn trong cuộc sống thường hạn chế việc phát huy khả năng của con người. Từ thực tế đó, tục ngữ có câu: “Cái khó bó cái khôn”.

– Câu tục ngữ trên có giá trị như thế nào? Ta cần hiểu và vận dụng vào cuộc sống sao cho đúng?

B. Giải quyết vấn đề

1. Ý nghĩa câu tục ngữ

a. “Cái khó” là những khó khăn trong thực tế cuộc sống; “bó” là sự trói buộc, “cái khôn” là khả năng suy nghĩ, sáng tạo.

b. Ý câu tục ngữ: Khó khăn trong cuộc sống hạn chế nhiều đến việc phát huy tài năng, sức sáng tạo của con người.

2. Mặt đúng và mặt chưa đúng của vấn đề

a. Nhận xét trên là đúng. Sự phát triển chủ quan bao giờ cũng chịu ảnh hưởng của tác động khách quan. Ví dụ: Có điều kiện thuận lợi trong học tập (có thời gian, đủ sách vở, chỗ học tốt…) thì ta có thể học tập tốt. Ngược lại, hoàn cảnh khó khăn, thì kết quả học tập của ta bị hạn chế.

b. Tuy vậy, nhận xét trên mới nêu lên một mặt của vấn đề: tác động của hoàn cảnh khách quan. Ta cần nhìn thấy một mặt khác: trong việc phát huy tài năng con người, sự nỗ lực chủ quan là yếu tố quyết định.

Ví dụ: Trường hợp Nguyễn Đình Chiểu. Ông gặp những khó khăn tưởng chừng không thể nào vượt qua: mù mắt, vợ bỏ, đường thi cử dở dang. Trong hoàn cảnh đó nếu thiếu nghị lực, con người ta dễ buông tay phó cho số mệnh. Và như vậy tất nhiên sẽ là gánh nặng cho gia đình, xã hội. Với ý chí nghị lực kiên cường, Nguyễn Đình Chiểu đã vượt qua khó khăn: dạy học, làm thuốc, viết sách thuốc, sáng tác văn thơ. Ở lĩnh vực nào ông cũng tỏ ra xuất sắc, có những công hiến lớn lao cho xã hội.

Trường hợp Nguyễn Ngọc Ký (người Hải Hậu – Nam Hà), bị liệt cả hai tay, vẫn kiên trì tập viết bằng chân. Anh đã tốt nghiệp đại học.

Trên đây là hai trong muôn vàn dẫn chứng. Học sinh có thể lấy thêm những dẫn chứng gần gũi khác.

Với những người có ý chí, nghị lực thì “cái khó” không thể nào “bó” nổi “cái khôn”.

3. Bài học rút ra

a. Tính toán công việc, đặt kế hoạch… thì phải tính đến những điều kiện khách quan, nhưng ta không để hoàn cảnh khách quan trói buộc, không chờ hoàn cảnh thuận lợi mới làm việc.

b. Trong hoàn cảnh nào cũng đặt lên hàng đầu sự nỗ lực chủ quan, lấy ý chí và nghị lực vượt qua khó khăn. So với Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Ngọc Ký khó khăn của ta chưa đáng kể.

C. Kết thúc vấn đề

Cần khẳng định:

– Hoàn cảnh càng khó khăn, ta càng phải quyết tâm khắc phục.

– Khó khăn chính là môi trường rèn luyện bản lĩnh, giúp ta thành công trong cuộc sống. “Gian nan rèn luyện mới thành công” (Nghe tiếng giã gạo – Hồ Chí Minh). Hoặc: “Cái khó lại làm ló cái khôn” như cha ông ta đã nói.

Mai Thu