Miêu tả trong văn tự sự
Miêu tả trong văn tự sự
Hướng dẫn
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
– Muốn cho văn bản tự sự (kể chuyện) sinh động, gợi cảm, hấp dẫn, người ta thường thêm yếu tố miêu tả vào.
– Yếu tố miêu tả cảnh vật, nhân vật, sự việc không lấn át việc kể chuyện mà chỉ làm cho việc kể chuyện thêm nổi bật.
II – HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI
2. a) Đoạn trích kể về trận đánh đồn Ngọc Hồi của quân Tây Sơn. Nhân vật vua Quang Trung là người chỉ huy trực tiếp. Nhà vua đã ra lệnh ghép ván có phủ rơm dấp nước để chống đạn và súng phun lửa. Những người khoẻ khiêng ván đi trước, hai chục người cầm binh khí theo sau để đánh giáp lá cà. Bản thân nhà vua thì cưỡi voi đi đốc thúc.
b) Các chi tiết miêu tả trong đoạn trích:
– cứ ghép liền ba tâm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín;
– dàn thành trận chữ “nhất";
– khói toả mù trời, cách gang tấc không thấy gì;
– đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh ;
– bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết;
– chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối.
c) Nếu chỉ kể sự việc diễn ra như thế thì nhân vật vua Quang Trung không nổi bật. Trận đánh cũng không sinh động. Bởi vì không có các chi tiết cụ thể, làm rõ các đối tượng tham gia trận đánh, diễn biến của trận đánh. Rõ ràng, yếu tố miêu tả có vai trò rất quan trọng trong văn bản tự sự. Nếu không có nó, văn bản chỉ gồm các sự việc trần trụi, khô khan ghép lại với nhau.
II – HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. –Những yếu tố tả người trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều:
+ Tả chung vẻ đẹp của hai chị em:
Mai cốt cách tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
+ Tả riêng về ThúyVân:
Vân xem trang trọng khác vời,
Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang,
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.
+ Tả riêng về Thúy Kiều:
Kiều cảng sắc sảo mặn mà,
So bề tài sắc lại là phân hơn:
Làn thu thuỷ nét xuân sơn,
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.
Một hai nghiêng nước nghiêng thành,
Sắc đành đòi một tài đành hoạ hai.
Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi hoạ đủ mùi ca ngâm.
– Yếu tố tả cảnh trong đoạn trích Cảnh ngày xuân:
+ Ngày xuân con én đưa thoi,…
+ Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
+ Gần xa nô nức yến anh,
+ Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước, áo quần như nêm.
+ Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Tà tà bóng ngả về tây,
+ Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Nếu không có những yếu tố miêu tả thì nội dung của đoạn trích sẽ nghèo nàn và đơn giản. Trong trường hợp xem xét ở trên, giả sử tước bỏ yếu tố miêu tả thì giống như đã tước bỏ hầu hết nội dung của đoạn trích, chỉ còn lại một số câu thơ kể chuyện.
2. Đoạn văn kể chuyện chị em Thúy Kiều đi chơi tiết Thanh minh:
Trời tháng ba thật đẹp. Bầu trời trong sáng với đàn chim én chao lượn. Bao nhiêu tài tử, giai nhân nô nức đổ về lễ hội. Ngựa xe đông như nước chảy. Quần là, áo lượt của các chàng và các nàng dập dìu chen nhau chật như nêm. Những đôi giày của những bàn chân nam thanh, nữ tú lướt nhẹ êm trên thảm cỏ xanh. Người ta đổ dồn hết lên những gò đống để rắc vàng thoi, đốt tiền giấy, thắp hương cho những ngôi mộ. Chị em Thúy Kiều cũng hoà lẫn trong số người mải mê, say sưa đó. Khi bóng đã tà tà ngả về tây, chị em Thúy Kiều thơ thẩn dan tay ra về. Lúc này họ bước chầm chậm theo một dòng suối nhỏ, nước trong vắt. Dòng nước uốn quanh, chảy chầm chậm, luồn dưới một cây cầu nho nhỏ trông thật thơ mộng. Tâm trạng mọi người cũng xao xuyến, nao nao.
Mai Thu
Văn mẫu tổng hợp 
