MS316 – Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dạt dào chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này…

Đề bài: Bàn về thơ Xuân Diệu, nhà phê bình Hoài Thanh đã khẳng định: "Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dạt dào chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này, Xuân Diệu say đắm trong tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống cuống quýt muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi của mình. Khi vui cũng như khi buồn người đều nồng nàn tha thiết"

Anh (chị) hãy làm sáng tỏ nhận định trên qua sự hiểu biết về các tác phẩm thơ của Xuân Diệu?

Bài làm

Nhà thơ Hoài Thanh đã từng viết: "Tôi quyết rằng trong lịch sử Việt Nam chưa bao giờ có một thời đại phong phú như thời đại này. Chưa bao giờ người ta thấy xuất hiện cùng một lần tâm hồn mở rộng như Thế Lữ, mở mang như Nguyễn Nhược Pháp , ảo não như Huy Cận , quê mùa như Nguyễn Bính , kì dị như Chế Lan Viên và hơn cả trên hết là sự ha thiết , cuống quýt, rạo rực và băn khoăn như Xuân Diệu " – một thi nhân tiêu biểu cho phong trào thơ mới với chất thơ  trữ tình sâu lắng đã khiến Hoài Thanh phải thốt  lên rằng ông là " mới nhất trong các nhà thơ mới" và ông đã bình luận trong quyển Thi Nhân Việt Nam :

"Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dạt dào chưa từng từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này , Xuân Diệu say đắm trong tình yêu , say đắm cảnh trời , sống vội vàng ,sống cuống quýt muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi của mình . Khi vui cũng như khi buồn người đều nồng nàn tha thiết."

Ngay tù buổi đầu bước chân vào làng thơ ,Xuân Diệu dường như đã chọn cho mình một lối đi riêng trong quan niệm sống : sống để yêu , tận hưởng ,tận hiến và tôn thờ tình yêu ! Sống bằng một con tim yêu nồng cháy say mê qua việc thể hiện những vần thơ tình và từ những vần thơ ấy mà " Ông Hoàng thơ tình " đã ban tặng cho nhân gian tuyệt tác tiêu biểu không thể không kể đến trong sự nghiệp đầu tay của ông đó là " Vội Vàng" , " Đây Mùa Thu Tới", "Thơ Duyên", trong tập " Thơ Thơ" (1938) và " Gửi Hương Cho Gió " (1945) . Từ đó đủ thấy nhà thơ đã tìm nguồn cảm hứng chẳng đâu xa là mát chính là ở ngay cuộc sống trần thế này một thiên đường tại mặt đất giống như ông nghĩ . Thật vậy, Xuân Diệu yêu cuộc sống trần thế này với tất cả vẻ bình dị , trong trẻo của thiên nhiên trong sáng và tươi mát :

"Chiều mộng hoà thơ trên nhánh duyên

Cay me ríu rít cặp chim chuyền

Đổ trời xanh ngọc qua muôn lá

Thu đến nơi nơi động tiếng thuyền"

Xưa nay cảnh vật thiên nhiên thường giữ vai trò quan trọng đối với thanh niên những người đang yêu nhau. Đúng như ý kiến của nhà thơ Huy Cận :"Những người yêu nhau thường hay ra giữa thiên nhiên đó là quy luật . Vì chỉ có kích thước của vũ trụ hoa chăng mới đó được cái không-bờ-bến của xúc động tình yêu " . Dưới mắt của chàng trai trẻ Xuân Diệu " lần đầu rung động nỗi thương yêu" buổi chiều thu ấy thật là đẹp. Chiều đã "mộng" lại còn " hoà thơ" được cảm nhận qua những nét duyên dáng của nhánh lá " nhánh duyên " qua âm thanh của chim chóc cặp đôi ríu rít và một hoà sắc xanh như " Ngọc " mượt mà của bầu trời soi vào vườn lá. Bàng bạc trong khắp không gian trong mọi cảnh sắc ấy là từng thu ngân lên như " tiếng huyền" tuy mơ hồ mà rõ rệt. Đúng là một thứ tiếng âm thanh huyền diệu của đất trời của lòng người. Tuy là chiều thu nhưng giọng điệu không hề buồn.

Cùng với tâm hồn đắm say và lãng mạn trong bài "Vội Vàng" nhà thơ đã viết :

"Của ong bướm này đây tuần tháng mật

Này đây hoa của đồng nội xanh rì

Này đây lá của cành tơ phơ phất

Của yến anh này đây khúc tình si

Và nay đây ánh sáng chớp hàng mi"

Trước mắt Xuân Diệu cuộc sống diễn ra vô cùng sôi động "một nguồn nhựa sống bất tuyệt như đang tuôn trào dạt dào ". Điệp từ "này đây" như vang lên thành điệp khúc cho thấy hình ảnh đẹp đẽ và hấp dẫn của thiên nhiên cỏ cây , hoa lá, và cành tơ, khúc tình si của yến anh và cả hàng  mi với đôi mắt chớp. Tất cả đều đã hiện ra trong một màu sắc sáng sủa và sinh động thể hiện " một nguồn sống dạt dào chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này"

Là người muốn sống gắn bó, vồ vập với thiên nhiên cỏ cây và con người lại khao khát tình yêu một cách cuồng nhiệt Xuân Diệu muốn tất cả mọi hương sắc thuần tuỳ của trần thế vào lòng mình :

"Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu

Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều

Và non nước và cây và cỏ dạng"

Với nhịp thơ dồn dập , sôi nổi , gấp gáp,khiến cho người đọc như cảm thấy từng nhịp đập rộn ràng của con tim thi nhân ngay phút giây này. Ở đây Xuân Diệu muốn ôm vào cả vòng tay mình cả sự sống mơn mởn , nhà thơ muốn riết mây đưa , muốn say cánh bướm với tình yêu, muốn thâu trong một cái hôn nhiều ……Ngay ở nụ hôn thôi một cái riêng tư giữa hai người với nhau mà thi nhân lại tưởng như trong đó đã thâu tóm cả nước non cây cỏ. Đã vậy lòng khát khao giao cảm niềm say đắm với cảnh trời với tình yêu của thi nhân lại ngày một tăng thêm lên mạnh mẽ và dữ dội :

"Cho chếnh choáng mùi thơm cho đã đầy anh sáng

Cho no nê thanh sắc của thời tươi

Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi!"

Cũng chỉ có Xuân Diệu mới có thể say đắm và thèm khát tình yêu đến nỗi đã khẳng định :

"Làm sao sống được mà không yêu

Không nhớ không thương một kẻ nào"

(Bài Thơ Tuổi Nhỏ-Xuân Diệu)

Và rồi để đạt đến vần điệu nồng nàn , mãnh liệt và đắm say đến nhiệt cuồng dữ dội :

"Nên lúc đôi ta kề miệng thắm

Trời ơi ! Ta muốn uống hồn em ! "

(Vô biên -Xuân Diệu )

Yêu đương đắm say đến cuồng nhiệt là vậy nhưng Xuân Diệu cũng tự ý thức được mọi thứ tươi đẹp mãi mãi không là vĩnh hằng muôn thưở , nên người mới " bâng khuâng và rồi để tiếc cả đất trời ", " mau đi thôi mùa trưa ngả chiều hôm " , " khắp tháng năm đều rớm vị chia phôi" ,…. Vì vậy mà Xuân Diệu lúc nào cũng vội vàng , cuống quýt , giục giã để tận hưởng , tận hiến cuộc đời ngắn ngủi của mình :

"Mau đi chứ ! Vội vàng lên với chứ

Em ơi tình non sắp già rồi "

(Giục Giã – Xuân Diệu )

Qua đó cho ta thấy trong cái " vội vàng" của tiếng ca " giục giã" là tiếng gọi vội các cụt thời gian và đất trời ấy vẫn là một tâm hồn yêu đời sâu nặng, yêu cuộc sống một cách thiết tha của Xuân Diệu. Vì vậy, " khi vui cũng như khi buồn thì người đều nồng nàn , tha thiết". Và cũng phải nồng nàn , tha thiết lắm nhà thơ mới nghe được cả tiếng lòng của đôi lứa yêu nhau :

"Buổi ấy lòng tôi nghe ý bạn

Lần đầu rung động nỗi thương yêu"

(Thơ Duyên- Xuân Diệu)

Với tất cả tâm hồn nhạy cảm đầy nồng nàn và tha thiết của mình , Xuân Diệu cũng nghe được cả sự rung động trong "lòng ta " và " ý bạn".

"Trông thấy chiều hôm ngơ ngẩn vậy

Lòng anh thôi đã cưới lòng em "

(Thơ Duyên -Xuân Diệu)

Đó là trong niềm vui nhưng dù trong nỗi buồn , Xuân Diệu cũng không hề lặng lẽ mà vẫn rất nồng nàn và tha thiết và phải chăng ta phải ghi nhận những lời nhận xét sắc đáng của nhà phê bình , nghiên cứu văn học Vũ Ngọc Phan đã viết trong " Nhà  văn hiện đại " :" Với những nguồn cảm hứng mới : yêu đương và tuổi xuân , dù lúc vui hay buồn , Xuân Diệu cũng ru thanh niên bằng một giọng văn yêu đời thấm thía". Chính điều này đã khiến nhà thơ nhìn mọi vật trong đời giữa cái thế luôn vận động. Thật vậy, chỉ có đôi mắt xanh non của Xuân Diệu mới ghi nhận nhìn thấy được hình hài của cái lạnh đang luôn trong gió đến , khi mùa thu mới chớm về :

"Đã nghe rét mướt luồn trong gió"

(Đây mùa thu tới-Xuân Diệu)

Trong thơ hay hay trong cuộc đời mình , Xuân Diệu lúc nào cũng thể hiện một sự tha thiết nồng nàn khác với một bản chất sống mãnh liệt dạt dào. Rất khó có thể cho ta tìm thấy ở nhà thơ tài danh này sự nguội lạnh nhàn nhạt một cách đơn điệu trung bình đều đều,phẳng lặng. Với nhà thơ thì :

"Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối

Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm"

(Giục Giã- Xuân Diệu)

Hai câu thơ thể hiện một tấm lòng ham sống,say mê sống đến tha thiết nồng nàn và mãnh liệt của nhà thơ. Một giây phút huy hoàng trong tuổi trẻ còn đáng giá gấp vạn lần khi hối tiếc khi tuổi trẻ đi qua. Và để rồi buồn trong tiếc nuối "le lói " cả trăm năm cõi đời.

Qua nhận định của nhà thơ Hoài Thanh:" Thơ Xuân Diệu còn là một nguồn sống dạt dào chưa từng thấy ở chốn nước non lặng lẽ này. Xuân Diệu say đắm tình yêu , say đắm cảnh trời , sống vội vàng , sống cuống quýt muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi của mình. Khi vui cũng như khi buồn người đều nồng nàn tha thiết ". Đúng vậy thơ là cốt lõi tâm tình lời thơ ý thơ viết nên cái hồn cốt cách tâm tư, trái tim của thi sĩ. Đó là lòng yêu con người, yêu cuộc đời. Đó là tình yêu cảnh vật, yêu mùa xuân và tuổi trẻ… Và là ham muốn mãnh liệt muốn nĩu giữ thời gian, muốn tận hưởng vị ngọt ngào của cảnh sắc đất trời “tươi non mơn mởn”. Phải chăng trời đất sinh ra thi sĩ Xuân Diệu trên xứ sở hữu tình này, là để ca hát về tình yêu, để nhảy múa trong những điệu nhạc tình si?! Thơ Xuân Diệu – vội vã với nhịp đập của thời gian.

Nguyễn Ngọc Trường

Lớp 12A4, Trường THPT Nguyễn Khuyến, Bình Lục, Hà Nam