Phân tích vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều qua đoạn trích cùng tên trích Truyện Kiều Nguyễn Du

Phân tích vẻ đẹp của hai chị em Thúy Kiều qua đoạn trích cùng tên trích Truyện Kiều Nguyễn Du

Hướng dẫn

• Mở bài:

Truyện Kiều là một kiệt tác văn học của đại thi hào Nguyễn Du, được lưu truyền rộng rãi trong nhân gian, trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần dân tộc ta. Từ lúc ra đời cho đến nay, đã có biết bao lời bình luận, nhận định về tác phẩm này. Hai thái độ cực đoan về Truyện Kiều đã xảy ra kể từ khi thiên truyện còn chưa ráo mực. Đó là “say mê và tôn sùng truyện đến cực độ và mạ lỵ chửi bới cũng hết điều”. Nói cho cùng, đây chính là một áng thơ bất hủ, khẳng định mạnh mẽ tài năng và tấm lòng của tác giả đối với con người.

Đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” nằm ở phần mở đầu của Truyện Kiều, giới thiệu gia cảnh nhà Vương viên ngoại. Sau bốn câu thơ nói về gia cảnh gia đình nhà họ Vương (bậc trung lương, con gái út là Vương Quan) tác giả đã dành 24 câu thơ để nói về Thúy Vân, Thúy Kiều.

• Thân bài:

Mở đầu đoạn trích, Nguyễn Du giới thiệu khái quát chị em Thúy Kiều:

“Đầu lòng hai ả tố nga

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân

Mai cốt cách, tuyết tinh thân

Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười”.

Hai câu thơ đầu xác định lứa tuổi và vị trí hai chị em. “Tố nga” có nghĩa là cô gái đẹp. Đó không những là cái đẹp của lứa tuổi mà còn là cái đẹp của nhan sắc yêu kiều. Tiếp đến, bằng bút pháp ước lệ, tác giả gợi tả vẻ đẹp duyên dáng, thanh cao, trong trắng của hai người thiếu nữ:

“Mai cốt cách, tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”.

Thúy Kiều và Thúy Vân được miêu tả là người có cốt cách thanh cao, đẹp đẽ như dáng mai. Không những thế, tâm hồn hai nàng trong sạch và tinh khôi như tuyết trắng. Thủ pháp ước lệ gợi cho người đọc hai hình dung tuyệt đẹp cả về hình dáng lẫn tâm hồn. Vẻ đẹp ấy đạt đến chuẩn mực mà xã hội phong kiến xưa cần có. Một vẻ đẹp hài hòa và toàn vẹn “mười phân vẹn mười”.

Dù là xinh đẹp hay kiều diễm đến mức nào thì cũng phải có giới hạn bởi dù sao Thúy Kiều Và Thúy Vân là con người chứ không phải là tiên nữ giáng trần. Thế nhưng, ở đây, Nguyễn Du muốn phá vỡ giới hạn đó. Ông muốn tạo ra một ngoại lệ, đưa vẻ đẹp của hai nàng đến độ tuyệt mĩ, hiếm có.

Và hai vẻ đẹp ấy dần dần hiện ra trước mắt người đọc như ánh sáng lúc bình minh ló rạng, khiến cho người đọc không khỏi ngỡ ngàng. Đầu tiên là vẻ đẹp của Thúy Vân. Nàng có một vẻ đẹp khác vời, làm ta cảm thấy gần gũi và ấm áp vô cùng:

“Vân xem trang trọng khác vời

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”.

Qua bốn câu thơ, Thúy Vân hiện lên với vẻ đẹp đằm thắm lạ thường. Nàng có khuôn mặt đầy đặn, phúc hậu (khuôn trăng đầy đặn), với nét ngài nở nang. Nụ cười của nàng rạng rỡ như đóa hoa đương thì đậm sắc trong vườn xuân (hoa cười). Giọng nói của nàng trong trẻo như tiếng ngọc ngà, cẩm thạch (ngọc thốt) biết bao mê li. Cử chỉ, hình dung đoan trang, thùy mị khiến cho người nhìn, người nghe càng thêm yêu mến trong lòng. Mái tóc nàng óng mượt và mềm mại như mây bay gió thổi. Làn da mịn màng, trắng đẹp như tuyết trắng non cao.

Thật là càng nhìn càng thấy đắm say. Vẻ đẹp ấy làm cho đất trời phải thua, phải nhường, phải khiêm cung cúi đầu chào đón. Một vẻ đẹp tuyệt sắc nhưng điềm đạm, dự báo mọt tương lai êm đềm, hạnh phúc sẽ đến với nàng.

Đó là một vẻ đẹp trang trọng, cao sang của các công nương quý tử chỉ có thể có ở chốn lầu vàng gác ngọc. Thế nhưng, hoàn cảnh của Thúy Vân hết sức bình thường. Nàng là con dân một nhà thường thường bậc trung không có gì nổi bậc. Đó là một vẻ đẹp trời đất hợp duyên mà có, tạo hóa ban tặng, là thành quả của tổ tiên nhân đức nhiều đời tích tụ mà thành. Xưa nay ta chưa từng thấy tiên nữ, nay đọc Truyện Kiều mà được gặp tiên nữ vậy. Thật là một vẻ đẹp hiếm có ở trên đời.

Người đọc càng bất ngờ hơn nữa khi đọc bốn câu thơ tiếp theo miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều. Tưởng rằng người đẹp đến như Thúy Vân sẽ không thể nào có người đẹp hơn được nữa. Thế nhưng, dụng ý của Nguyễn Du thực chất là lấy vẻ đẹp của người em Thúy Vân làm cái nền để cho vẻ đẹp của người chị Thúy Kiều tỏa sáng, lung linh giữa đất trời:

“Kiều càng sắc xảo, mặn mà

So bề tài sắc lại là phần hơn

Làn thu thủy, nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm. liễu hờn kém xanh”.

Vẻ đẹp của Thúy Kiều hiện lên cái nền của Thúy Vân. Nguyễn Du đã rất tài tình khi tạo được một “lực đẩy”, tiếp tục cho người đọc chiêm ngưỡng hai tuyệt phẩm của đất trời. Không giống như Thúy Vân, Thúy Kiều có mang vẻ đẹp sắc xảo mặn mà hơn nhiều lần. Sắc xảo là cái đẹp của tư dung thể hiện qua khuôn mặt, ánh mắt, giọng nói,…

“Mặn mà” là cái đẹp của tâm hồn vừa nồng thắm của cung cách vừa sâu sắc của trí tuệ và tài năng. Ánh mắt nàng trong trẻo như mặt nước hồ thu (làn thu thủy) trong ngày gió lặng. Chân mày của nàng cong vút như dáng núi mùa xuân (nét xuân sơn) tràn đầy sức sống. Toàn thân nàng toát lên sức cuốn hút đến mê mị lòng người. Vẻ đẹp ấy đã khiến cho hoa ghen tức vì “thua thắm”, liễu hờn giận vì “kém xanh”.

Nguyễn Du đã dành những từ ngữ đẹp nhất của mình dành tặng ca ngợi vẻ đẹp của nhân vật Thúy Kiều. Đó là một vẻ đẹp toàn bích, trác việt, ngoại hạng. Và còn hơn thế nữa, đó là một vẻ đẹp chưa từng có ở trên đời:

“Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”.

Nếu so về tài năng, có thể tìm thấy người thứ hai; còn vẻ đẹp của nàng là duy nhất. Một vẻ đẹp vượt qua mọi giới hạn mà có lẽ phải có duyên cơ ta mới được chiêm ngưỡng. Thế nên, vẻ đẹp độc nhất vô nhị ấy khiến cho đất trời nảy sinh đố kị, lòng người ganh đua. Điều đó dự báo một cuộc đời trắc trở, đầy sống gió mà Kiều sẽ trải qua. Cuộc đời vốn đa đoan, tài năng và xinh đẹp không phải là tội lỗi nhưng lòng người khó đoán, mệnh số trắc trở. Quân tử đa nan, hồng nhan bạc mệnh cũng là lẽ thường tình. Đó cũng là điều mà tác giả muốn gửi gắm khi xây dựng nhân vật này.

Tài năng vượt trội của Thúy Kiều tiếp tục được tác giả trình bày đoạn thơ sau. Nàng không chỉ tuyệt đẹp mà tài năng cũng đến độ phi phàm:

“Thông minh vốn sẵn tính trời

Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm

Cung thương làu bậc ngũ âm

Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương

Khúc nhà tay lựa nên chương

Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân”.

Thúy Kiều sinh ra vốn đã là người thông minh. Nhờ rèn luyện mà nàng cảng trở nên tinh tế, tài năng phát lộ ra ngoài. Những thú tiêu dao cao quý của người xưa (cầm, kì, thi, họa) nằng đều thành thạo hơn người. Âm luật xưa nay nàng đều thấu rõ. Lại thêm có tài trích âm tạo nên bản “Bạc mệnh” vô cùng tha thiết đến sầu não nhân gian. Có thể nói, nàng có tất cả các kĩ năng về nghệ thuật và ở lĩnh vực nào nàng cũng đạt đến tuyệt đỉnh. Phải chăng, Nguyễn Du vì quá yêu mến nhân vật của mình mà đã dành cho nàng sự tôn vinh tột bậc đến thế?

Trong sử sách xưa nay cũng có lắm người đẹp nhưng xinh đẹp. Nhưng xinh đẹp, tài năng và tâm hồn cao quý như Thúy Kiều thì chưa từng thấy bao giờ. Nhân vật Thúy Kiều kiểu nhân vật lý tưởng mà Nguyễn Du đã cố công xây dựng. Quan nhân vật, Nguyễn Du đề cao giá trị con người thường dân trong xã hội phong kiến. Đặc biệt là người phụ nữ. Đó là những con người có nhân phẩm cao đẹp, tài năng xuất chúng, khát vọng cao vời, ý thức cao độ về thân phận cá nhân,…nhưng lại không được nhận lấy cuộc sống xứng đáng mà đáng lẽ ra phải có.

Đoạn thơ Chị em Thúy Kiều sử dụng bút pháp nghệ thuật ước lệ, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con người, khắc họa rõ nét chân dung chị em Thúy Kiều. Đoạn trích còn là bài ca ca ngợi vẻ đẹp, tài năng của con người và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh là biểu hiện của cảm hứng nhân văn của Nguyễn Du.