Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
Sử dụng yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
Hướng dẫn
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
1. Để thuyết minh cho cụ thể, sinh động, hấp dẫn, bài thuyết minh có thể kết hợp sử dụng yếu tố miêu tả. Yếu tố miêu tả có tác dụng làm cho đôối tượng thuyết minh được nổi bật, gây ấn tượng.
2. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong văn bản thuyết minh
a) Nhan đề văn bản là Cây chuối trong đời sống Việt Nam (SGK Ngữ văn 9, tập một, tr.24 – 25). Đối tượng để thuyết minh là cây chuối. Tuy nhiên cây chuối được xem xét trong quan hệ đời sống của người Việt Nam chứ không phải cây chuối thuần tuý là một loại thực vật.
b) Những câu trong văn bản thuyết minh về đặc điểm tiêu biểu của cây chuối: Cây chuối rất ưa nước… Chuối phát triển rất nhanh… Quả chuối là một món ăn ngon.
c) Câu văn có yếu tố miêu tả cây chuối, quả chuối:
[…] cây chuối thân mềm vươn lên như những cột trụ nhẵn bóng, toả ra vòm tán lá xanh mướt che rợp từ vườn tược đến núi rừng.
–[…] chuối mọc thành rừng bạt ngàn vô tận.
-[…] chuối trứng cuốc – không phải quả tròn như trứng cuốc mà khi chín vỏ chuối có những vệt lốm đốm như vỏ trứng cuốc.
– Không thiếu những buồng chuối dài từ ngọn cây uốn trĩu xuống tận gốc cây.
Những câu văn có yếu tố miêu tả làm cho người đọc hình dung rõ ràng đối tượng được miêu tả như là nó vốn có trong đời sống.
d) Theo yêu cầu chung của văn bản thuyết minh, văn bản này có thể bổ sung thêm về công dụng của lá chuối, thân cây chuối, nõn chuối, bắp chuối,…
II – HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Bổ sung yếu tố miêu tả vào các chi tiết thuyết minh:
– Thân cây chuối có hình trụ, nhẵn bóng gồm nhiều lớp bẹ xếp lên nhau theo thứ tự từ trong ra ngoài.
– Lá chuối tươi to bản xanh mướt, nom chẳng khác một con thuyền xanh úp ngược, che mát cho cả khóm.
– Lá chuối khô không còn màu xanh mà chuyển sang màu đất. Khi ấy lá không còn vươn lên trên mà rũ xuống, nằm ép mình như còn cố bao bọc, chở che cho thân cây.
– Nõn chuối khi nhú lên có màu xanh non rất đặc trưng, gọi là màu nõn chuối. Từ chỗ cuộn chặt, nõn chuối lớn dần, lỏng ra. Chẳng mấy chốc nõn chuối nở òa thành một tàu chuối.
– Bắp chuối hay còn gọi là hoa chuối có màu tím nhạt hoặc tím sẫm. Bắp chuối vươn lên từ giữa lòng thân cây chuối. Đây chính là một bông hoa lớn chứa rất nhiều quả chuối non xếp thành từng nải chuối.
– Quả chuối xếp thành nải chuối. Khi mới xuất hiện, nải chuối giống như một bàn tay xinh xắn có những ngón trắng hồng, cả khi lớn, nải chuối vẫn giống bàn tay. Chả thế mà người ta ví von có người có bàn tay chuối mắn!
2. Yếu tố miêu tả trong đoạn văn đã cho:
Tách là loại chén uống nước của Tây, nó có tai. Chén của ta không có tai. Khi mời ai uống trà thì bưng hai tay mà mời. Có uống cũng nâng hai tay xoa xoa rồi mới uống.
3. Các câu miêu tả trong văn bản Trò chơi ngày xuân (SGK Ngữ văn 9, tập một, tr.26 – 27 – 28):
– Những con thuyền thúng nhỏ mang theo các làn điệu dân ca điểm thêm cho không khí ngày xuân nét thơ mộng, trữ tình.
– Lân được trang trí công phu, râu ngũ sắc, lông mày bạc, mắt lộ to, thân mình có các hoạ tiết đẹp.
– Hai tướng (tướng ông, tướng bà) của từng bên đều mặc trang phục thời xưa lộng lẫy có cờ đuôi nheo đeo chéo sau lưng và được che lọng.
Mai Thu
Văn mẫu tổng hợp 
