Tuần 18 – Luyện tập phỏng vấn và trả lời phỏng vấn
Hướng dẫn
I – KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
1. Trong thực tế, để cuộc phỏng vấn và trả lời phỏng vấn đạt được thành công thì cả người hỏi và người đáp đều phải chuẩn bị rất kĩ càng: người phỏng vấn phải đặt cuộc hẹn; có thể thông báo trước đề tài của cuộc phỏng vấn; khi gặp gỡ, phải tự giới thiệu mình; người phỏng vấn chuẩn bị trước câu hỏi và dự tính trước những trường hợp khác có thể xảy ra; người phỏng vấn phải tham gia vào cuộc trò chuyện chứ không thể chỉ đặt câu hỏi rồi chờ lời đáp; phải quan sát nét mặt và lắng nghe giọng điệu của người trả lời,.. Người được hỏi cũng phải thể hiện sự hợp tác bằng cách chuẩn bị sơ bộ về đề tài, niềm nở, chân thực,…
2. Bản thân công việc phỏng vấn và trả lời phỏng vấn thực ra rất gần gũi với những câu trò chuyện, hỏi đáp hằng ngày. Vì thế, chỉ cần nắm chắc lí thuyết về phỏng vấn và trả lời phỏng vấn, đồng thời kết hợp với những kinh nghiệm giao tiếp đã có thì có thể thực hiện những kĩ năng về phỏng vấn và trả lời phỏng vấn một cách đúng đắn và dễ dàng hơn.
II – HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
1. Giả sử anh (chị) phải tiến hành một cuộc phỏng vấn hoặc trả lời phỏng vấn về việc giảng dạy và học tập môn Ngữ văn ở trường THPT. Hãy lần lượt thực hiện các bước sau đây:
a) Khâu chuẩn bị:
– Xác định chủ đề của cuộc phỏng vấn. Có thể chọn một trong các chủ đề sau:
+ Chương trình, SGK mới hiện nay.
+ Việc giảng dạy của thầy cô giáo.
+ Việc học tập và thái độ học tập của học sinh.
+ Vấn đề kiểm tra, thi cử – những bất hợp lí và đề xuất nguyện vọng.
– Xác định mục đích công việc:
+ Công việc được tiến hành có thể chỉ để nắm được thực trạng của việc dạy và học Ngữ văn ở trường THPT.
+ Cũng có thể còn để tìm hiểu và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn học đó.
Xác định đối tượng trả lời phỏng vấn:
+ Phỏng vấn một người hay nhiều người (thầy cô giáo, học sinh hay cả hai đối tượng).
+ Phỏng vấn những người cùng trình độ, lứa tuổi, hoàn cảnh sống,… hay khác lứa tuổi, trình độ, hoàn cảnh sống,…
– Xác định hệ thống câu hỏi với những yêu cầu:
+ Câu hỏi cần bám sát chủ đề.
+ Các câu hỏi phải được sắp xếp thành một hệ thống hợp lí, khoa học.
+ Các câu hỏi phải giúp người phỏng vấn thu thập và khai thác được nhiều thông tin cần biết.
+ Các câu hỏi dẫn dắt phải hợp lí, tế nhị.
+ Đảm bảo không có những câu hỏi lạc đề, câu hỏi mà người trả lời có thể trả lời quá ngắn gọn theo kiểu có – không,…
b) Tiến hành phỏng vấn:
– Người đóng vai trò phỏng vấn tiến hành việc phỏng vấn trên cơ sở hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị sẵn. Trong quá trình phỏng vấn cần chú ý:
+ Có những lời dẫn dắt vào đề ngắn gọn, hợp lí, tạo không khí nhẹ nhàng, thân thiết cho cuộc phỏng vấn.
+ Biết cách ứng xử với những trường hợp cuộc phỏng vấn xa rời trọng tâm.
+ Nêu câu hỏi ứng đối trực tiếp linh hoạt.
+ Cảm ơn người trả lời phỏng vấn khi cuộc phỏng vấn kết thúc.
– Người trả lời phỏng vấn tiến hành trả lời phỏng vấn trên cơ sở những câu hỏi mà người phỏng vấn đằ chuẩn bị. Trong trả lời phỏng vấn cần chú ý:
+ Cung cấp đầy đủ thông tin về chủ đề phỏng vấn.
+ Có thái độ thẳng thắn, chân thực nhưng vẫn khiêm tốn, nhã nhặn, tôn trọng và tỏ rõ thiện chí hợp tác.
+ Nên có những câu trả lời thú vị, sâu sắc, dí dỏm, thông minh mà không ra khỏi đề tài của cuộc phỏng vấn nhằm tạo không khí gần gũi cho cuộc phỏng vấn.
2. Tiến hành phỏng vấn và trả lời phỏng vấn về đề tài: Hỏi chuyện một người bạn đến từ một vùng quê (hoặc từ một quốc gia) khác.
Với đề tài này, cách thức tiến hành cũng tương tự như cách làm đã thực hiện trong cuộc phỏng vấn nêu trên. Điểm khác biệt tất nhiên ở đối tượng, đề tài và hệ thống câu hỏi mà người phỏng vấn đặt ra. Dưới đây là một số gợi ý.
– Về đề tài, có thể chọn một trong các đề tài sau:
+ Tổng hợp tất cả những vấn đề xoay quanh đối tượng phỏng vấn như: quê hương, gia đình, sở thích, lí do đến thăm (làng quê, thành phố hoặc quốc gia) mình, những ấn tượng sâu đậm nhất của người bạn đó về con người, vùng quê, đất nước,… của mình.
+ Có thể chia nhỏ các đề tài trên, ví như chỉ hỏi về học tập, về những ấn tượng sâu sắc của người bạn đối với vùng đất mới,…
– Về phương pháp: ngoài việc chuẩn bị câu hỏi, cần thể hiện được sự quan tâm, gần gũi, thân mật, lịch sự với tư cách là "chủ nhà" hoặc "khách mời".
Mai Thu
Văn mẫu tổng hợp 
