Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
Hướng dẫn
1. Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt
Ngôn ngữ sinh hoạt còn được gọi là khẩu ngữ, ngôn ngữ nói, ngôn ngữ hội thoại…
Từ đoạn hội thoại trên, có thể hiểu ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn tiếng nói hằng ngày.
2. Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt
Ngôn ngữ sinh hoạt biểu hiện ở các dạng:
– Nói (đối thoại, độc thoại) đàm thoại.
– Viết (thư từ, nhật kí, hồi ức cá nhân, biên bản tốc kí).
Trong tác phẩm văn học có dạng lời nói tái hiện. Dạng này bắt chước lời nói tự nhiên nhưng được biến đổi, tổ chức lại.
– Ở thơ: phục tùng quy tắc nhịp điệu, vần điệu, thanh.
– Ở trường ca: sự lặp lại dư thừa theo nhịp điệu.
– Ở một số truyện cổ tích: lời nói có vần, nhịp điệu…
– Ở tiểu thuyết: lời nói nhân vật.
3. Luyện tập
Bài tập a.
Học sinh tự do phát biểu ý kiến của mình, cần lưu ý “cho vừa lòng nhau” là như thế nào? Làm “vừa lòng nhau” trong những trường nợp nào? Nếu lúc nào cũng cứ làm “vừa lòng nhau” một chiều thì chẳng khác chi tìm cách xu nịnh “vuốt ve” nhau. Có trường hợp phải nói thẳng tuy biết sự thật mất lòng. Lời nói thẳng tuy không phải bao giờ cũng làm vừa lòng người đốì thoại nhưng cũng rất tốt, rất cần thiết và có hiệu quả. Tuy nhiên không phải lúc nào nói “toạc móng heo” cũng là tốt cả.
Bài tập b.
Đoạn trích trên là lời đáp trong đối thoại của nhân vật Năm Hên (một ông già chuyên bắt cá sấu ở Nam Bộ), nói với dân làng.
– Xác định thời gian: “Sáng mai sớm, đi cũng không muộn”.
– Chủ thể nói: ông Năm Hên, “Tôi cần… tôi bắt, Tôi đây…”.
Từ ngữ của ông Năm Hên là từ ngữ địa phương Nam Bộ (ngặt tôi không mang thứ Phú Quốc đó, miệt Rạch Giá…).
Qua nhân vật ông Năm Hên, trong đoạn trích này, Sơn Nam mô phỏng ngôn ngữ được sử dụng ở Nam Bộ và ngôn ngữ của những người chuyên bắt cá sấu nhằm mục đích làm sinh động ngôn ngữ kể chuyện, đồng thời giới thiệu những đặc điểm địa phương Nam Bộ và những con người sống ở đây.
Ghi nhớ:
Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn tiếng nói hằng ngày, dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm… đáp ứng nhu cầu trong cuộc sống.
Ngôn ngữ sinh hoạt chủ yểu ở dạng nói, nhưng cũng có thể ở dạng viết. Trong văn bản văn học, lời thoại của nhân vật là dạng tái hiện, mô phỏng ngôn ngữ sinh hoạt hằng ngày.
Mai Thu
Văn mẫu tổng hợp 
