Bài ca ngất ngưởng thể hiện được chất “ngông” trong phong cách thơ của Nguyễn Công Trứ, đó là cái ngông tài hoa, uyên bác của kẻ học giả.Soạn văn Bài ca ngất ngưởng sẽ mang đến những định hướng thú vị trong việc tiếp cận bài thơ của người học.
I Tìm hiểu bài thơ Bài ca ngất ngưởng
Câu 1. Trong Bài ca ngất ngưởng, từ “ngất ngưởng” được sử dụng mấy lần? Anh (chị) hãy xác định nghĩa của từ “ngất ngưởng” qua các văn cảnh sử dụng đó
Trả lời
Trong văn bản này, từ “ngất ngưởng” được sử dụng tới 4 lần. Nghĩ cửa từng ngữ cảnh sử dụng như sau:
- Từ “ngất ngưởng” trong câu “Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng”: ngất ngưởng ở đây chỉ tài năng quân sự đã đạt đến trình độ cao siêu, ít ai sánh bằng.
- Trong câu “Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”: ngất ngưởng ở đây chỉ hình ảnh khác thường, mới lạ khi quan về hưu ngồi trên con bò vàng đeo nhạc ngựa lại che thêm mo cau trên đuôi ngựa.
- Trong câu “Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng”: ngất ngưởng của ông ở đây thể hiện sự phóng túng, làm những chuyện chẳng giống ai và ít có ai có suy nghĩ và làm được như ông.
- “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”: từ “ngất ngưởng” ở đây quy tụ tất cả những cái “ngất ngưởng” trước đó của ông. Thêm vào đó ngất ngưởng ở đây thể hiện cho sự trung hiếu – tài đức vẹn toàn, bản lĩnh khó ai đạt được tới mức hoàn hảo như ông.
Câu 2. Dựa vào vản bản Bài ca ngất ngưởng, anh (chị) hãy giả thích vì sao Nguyễn Công Trứ biết rằng việc làm quan là gò bó, mất tự do (vào lồng) nhưng vẫn ra làm quan
Trả lời
Việc làm quan là gò bó, mất tự do và ẩn chứa những thất thường, con đường không bằng phẳng. Nhưng Nguyễn Công Trứ vẫn ra làm quan bởi vì ông nhận thức và chứng minh được mình là người có tài năng và nhiệt huyết trên nhiều lĩnh vực hoạt động xã hội, từ văn hóa, kinh tế đến quân sự. Chính vì vậy dù cho trong quá trình làm quan ông bị thăng – giáng chức thất thường nhưng ông vẫn muốn cống hiến tài năng và nhiệt huyết của mình để giúp vua, giúp dân và giúp nước.
Câu 3. Ở bài hát nói này, Nguyễn Công Trứ tự kể về mình. Vì sao ông cho mình là ngất ngưởng? Ông đánh giá sự ngất ngưởng của mình như thế nào?
Trả lời
Nguyễn Công Trứ tự cho mình là ngất ngưởng bởi ông nhận thức và tự chứng minh được rằng mình là người có tài năng và bản lĩnh xuất chúng về tất cả các phương diện. Khó có ai có thể đạt được trình độ ngất ngưởng như ông.
Ông đánh giá sự ngất ngưởng của mình là sự xuất chúng hơn người, mọi việc trong trời đất đều là phận sự của ông, với tất cả chuyên môn đều đạt trình độ cao ngất ngưởng. Lúc làm tướng lúc lại làm quan, đến khi về hưu cũng là một hình ảnh bề thế uy nguy ngất ngưởng. Sự ngất ngưởng trong các thú vui của ông, chẳng ai như ông uống rượu say đem theo các cô gái lên chùa, đến mức Bụt cũng phải cười trước sự ngất ngưởng của ông. Ông nhận mình là người có sự thành công và sự nghiệp hiển hách, sự trung hiếu với vua với nước 1 lòng tận tụy.
Câu 4. Hãy chỉ ra những nét tự do của thể tại hát nói so với thơ Đường luật và cho biết ý nghĩa của tính chất tự do đó
Trả lời
Những nét tự do của thể hát nói so với thơ Đường luật:
- Các câu không tuân theo trật tự, không gò bó số chữ, hay vần điệu, tất cả đều tự do tùy vào khả năng phá cách của người viết. Thông qua đó, người viết sẽ có cơ hội thể hiện hết tài năng cũng như truyền tải được đầy đủ những quan điểm, quan niệm và tư tưởng thời cuộc của mình vào tác phẩm. Tính phóng khoáng tự do còn có ý nghĩa khẳng định những nét riêng, độc đáo của bản thân tác giả trong xã hội.
II. Luyện tập
Theo anh (chị), so với Bài ca phong cảnh Hương Sơn, Bài ca ngất ngưởng có sự khác biệt gì về mặt từ ngữ?
Trả lời
- Từ ngữ của Bài ca phong cảnh Hương Sơn mang sự nhẹ nhàng, thanh tĩnh và trầm lặng, những từ ngữ miêu tả cảnh chứa đựng niềm hoan hỷ, khoái lạc khi được đắm chìm trong tiên cảnh.
- Từ ngữ của Bài ca ngất ngưởng lại mang phong vị tự do, câu từ khoáng đạt, phóng túng, thể hiện sự ngạo nghễ, tự đắc của nhà thơ với sự ngất ngưởng của mình.
Văn mẫu tổng hợp 
