Đề bài: Em hãy phân tích khổ thơ đầu của bài thơ “Khi con tu hú” và chỉ ra những đặc sắc về nội dung, nghệ thuật của khổ thơ.
I. Dàn ý bài viết
1. Mở bài
Giới thiệu về nhà thơ Tố Hữu và bài thơ “Khi con tu hú”: Trong thời gian bị giam cầm tại nhà tù Thừa Phủ ở Huế, người chiến sĩ cộng sản Tố Hữu đã sáng tác ra bài thơ “Khi con tu hú” để bày tỏ nỗi lòng và khát khao được tự do của mình.
2. Thân bài
-Giới thiệu về khổ thơ đầu bài thơ:
+ Là một người chiến sĩ trẻ, mang trong mình lòng yêu cuộc sống, khát vọng tung hoành ngang dọc và đặc biệt là có tình yêu mãnh liệt với thiên nhiên,
+ Tố Hữu đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa hè trong sáu câu thơ đầu của bài thơ “Khi con tu hú”
-Phân tích dấu hiệu của mùa hè đang đến: Bắt nguồn từ tiếng chim tu hú, trong nhà tù tối tăm, chật hẹp, bỗng nghe được tiếng chim vọng từ không gian rộng lớn bên ngoài khiến cho tác giả như bừng tỉnh, nhận ra bên ngoài kia là mùa hè đang đến
-Phân tích những đặc trưng của mùa hè: Tiếng ve là âm thanh thân thuộc gắn liền với mùa hè mà thiếu nó thì không còn phải mùa hè nữa, tiếng ve râm ran trong vòm lá gợi về kí ức sân phơi đầy ngô thóc vàng ươm dưới cái nắng đào.
-Phân tích cảm nhận của nhà thơ: Đó là một hình ảnh thôn quê với cuộc sống thường nhật rất đỗi gần gũi mà nay tác giả chỉ có thể cảm nhận qua hồi tưởng kí ức của mình. Tất cả hòa quyện vào bầu trời trong xanh cao vút với tiếng sáo diều vi vu
– Phân tích nỗi lòng của nhà thơ: Hình ảnh con diều chính là biểu tượng của sự tự do, tung hoành ngang dọc giữa đất trời, và đó cũng chính là tiếng lòng khát khao tự do cháy bỏng của tác giả.
3. Kết bài
Nêu ý nghĩa của khổ thơ đầu bài thơ “Khi con tu hú”: Khổ đầu của bài thơ “Khi con tu hú” quả là một bức tranh thiên nhiên mùa hè tuyệt đẹp, đồng thời nó cũng chứa đựng những tâm sự và nỗi lòng sâu lắng của nhà thơ.
II. Bài tham khảo
Trong thời gian bị giam cầm tại nhà tù Thừa Phủ ở Huế, người chiến sĩ cộng sản Tố Hữu đã sáng tác ra bài thơ “Khi con tu hú” để bày tỏ nỗi lòng và khát khao được tự do của mình. Dù trong cảnh lao tù nhưng từng câu chữ của bài thơ vẫn chứa đựng ngọn lửa hừng hực của lòng yêu nước, yêu cách mạng và khát vọng tuổi trẻ của người tù cộng sản Tố Hữu.
Là một người chiến sĩ trẻ, mang trong mình lòng yêu cuộc sống, khát vọng tung hoành ngang dọc và đặc biệt là có tình yêu mãnh liệt với thiên nhiên, Tố Hữu đã vẽ nên một bức tranh thiên nhiên mùa hè trong sáu câu thơ đầu của bài thơ “Khi con tu hú”:
“Khi con tu hú gọi bầy…
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không”
Bắt nguồn từ tiếng chim tu hú, trong nhà tù tối tăm, chật hẹp, bỗng nghe được tiếng chim vọng từ không gian rộng lớn bên ngoài khiến cho tác giả như bừng tỉnh, nhận ra bên ngoài kia là mùa hè đang đến:
“Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần”
Tiếng tu hú gọi bầy báo hiệu đất trời chuyển sang mùa hè, tác giả liền liên tưởng đến mùa của những cánh đồng lúa vụ chiêm đang chín vàng, mùa của hoa trái chín ngọt và đượm hương thơm. Thiên nhiên, đất trời và cảnh vật mùa hè được bắt nguồn từ đó, từ tiếng chim tu hú, rồi càng rõ nét hơn khi tác giả nhớ về tiếng ve:
“Vườn râm dậy tiếng ve ngân…
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào”
Tiếng ve là âm thanh thân thuộc gắn liền với mùa hè mà thiếu nó thì không còn phải mùa hè nữa, tiếng ve râm ran trong vòm lá gợi về kí ức sân phơi đầy ngô thóc vàng ươm dưới cái nắng đào. Đó là một hình ảnh thôn quê với cuộc sống thường nhật rất đỗi gần gũi mà nay tác giả chỉ có thể cảm nhận qua hồi tưởng kí ức của mình. Tất cả hòa quyện vào bầu trời trong xanh cao vút với tiếng sáo diều vi vu:
“Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo nhộn lào từng không”
Tuổi thơ của những đứa trẻ nông thôn chẳng ai là không gắn bó với con diều, tiếng sáo, từng chiều hè chạy thả diều trên những cánh đồng, nhìn những con diều tung bay trong gió, nhộn lào. Hình ảnh con diều chính là biểu tượng của sự tự do, tung hoành ngang dọc giữa đất trời, và đó cũng chính là tiếng lòng khát khao tự do cháy bỏng của tác giả.
Bằng tất cả niềm tin yêu vào cuộc sống và khát vọng tuổi trẻ của mình, người tù cộng sản Tố Hữu đã không ràng buộc mình vào chốn tù ngục mà thả tâm hồn ra ngoài với mùa hè sống động và tràn đầy sắc hương. Nhà thơ chắc hẳn phải là người yêu thiên nhiên, yêu cuộc đời và yêu lí tưởng cách mạng mới có thể đạt đến những cảm nhận tinh tế và sâu sắc như vậy. Khổ đầu của bài thơ “Khi con tu hú” quả là một bức tranh thiên nhiên mùa hè tuyệt đẹp, đồng thời nó cũng chứa đựng những tâm sự và nỗi lòng sâu lắng của nhà thơ.
Văn mẫu tổng hợp 
